Święta Wielkanocne, zwane też Świętami Zmartwychwstania lub Paschą, to najstarsze chrześcijańskie święta upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, najbardziej uroczyste i radosne wydarzenie w kalendarzu liturgicznym. Wielkanoc symbolizuje odrodzenie – zbawienie świata i człowieka, zwycięstwo nad śmiercią, zwycięstwo dobra nad złem.
Początkowo, jako wiosenne święto, kojarzyło się z nowym życiem. W miarę upływu czasu chrześcijaństwo nadało mu wymiar ascetyczny, oparty na duchowości. Zmartwychwstanie poprzedza Wielki Post, rozumiany jako okres pokuty, skruchy i modlitwy, przygotowujący do przeżycia tego święta. Praktyki postne znane są na całym świecie. Poszczą wyznawcy różnych religii. Post zachowują Żydzi, buddyści, hindusi, muzułmanie, chrześcijanie różnych obrządków. Równie mocno, jak w kościele katolickim, zakorzenił się w tradycji prawosławnej. Jak wskazuje Ewangelia, Jezus Chrystus wymienił post, obok modlitwy, jałmużny, jako jedną z podstawowych praktyk religijnych.
Czterdziestodniowy post jest bezpośrednim przygotowaniem do święta Zmartwychwstania w dwóch sferach życia – cielesnej i duchowej. To dobrowolne powstrzymywanie się od spożywania pokarmów i rozrywek, wysiłek duchowy, którego celem jest umocnienie życia. Jak głoszą Ojcowie Kościoła poprzez post chrześcijanin powinien wyzbyć się materializmu i odkryć bardziej wartościowe obszary swego życia. Celem postu nie jest samo głodzenie, umartwianie ciała. lecz hartowanie i uszlachetnianie serca, woli, umysłu.
Wielki Tydzień bezpośrednio poprzedza Wielkanoc. Jest on poświęcony ostatnim dniom ziemskiego życia Chrystusa, jego cierpieniom, śmierci, pogrzebowi. Szczególnie ważne są Wielki Czwartek, Piątek, Sobota. W Wielki Czwartek wspomina się wydarzenia ostatniej wieczerzy: ustanowienie sakramentu Eucharystii, obmycie nóg uczniom przez Chrystusa oraz wydanie go na śmierć. Wielki Piątek jest kontemplacją męki i śmierci Chrystusa na krzyżu, czasem skupienia i zadumy nad życiem ludzkim. Wielka Sobota symbolizuje dzień nadziei i oczekiwania na Zmartwychwstanie.
W Niedzielę Wielkanocną Chrystusa nie znaleziono w grobie. Spotkały go kobiety, potem dwóch uczniów towarzyszących Mu w drodze, którzy nie rozpoznali Mistrza. W niedzielny wieczór pojawił się wśród swoich uczniów i poprosił o jedzenie. Spożył z nimi wieczerzę Zmartwychwstały Chrystus, wierzącym otworzył Bramy Raju. Od Wielkanocy do niedzieli Wniebowstąpienia, tzw. Pięćdziesiątnicy, trwa radosny okres. W swoim dziele historycznym Tacyt, żyjący w I wieku po Chrystusie, raczej źle nastawiony do chrześcijan, przekazuje informacje pokrywające się z tym, co mówi Biblia o wydarzeniach Wielkiego Tygodnia. Spośród Ewangelii, Ewangelia św. Łukasza skierowana była do ludzi z kręgu kultury grecko-rzymskiej. Św. Łukasz podpiął w ten sposób historię zbawienia do historii grecko-rzymskiej.
Wydarzenia Wielkiego Tygodnia wywarły wielki wpływ na dzieje ludzkości, odmieniły świat. W polskiej kulturze udramatyzowane sceny męki i śmierci Pana Jezu utrwaliły się w dramatach liturgicznych i średniowiecznych misteriach, związanych z cyklem wielkanocnym. Powstawały one w murach ówczesnych akademii teologicznych, tworząc początki teatru szkolnego.
Maciej Liburski