31 października na XV sesji Rady Miejskiej w Krzeszowicach radni przegłosowali uchwałę w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia wysokości stawki opłaty.
16 było za przyjęciem uchwały, 3 – przeciw, 1 osoba wstrzymała się od głosu. Po znaczącym wzroście opłat, stawki będą prezentować się następująco:
25 zł na jednego mieszkańca za odpady selektywnie zbierane;
50 zł na jednego mieszkańca za odpady nieselektywnie zbierane.
Będzie także przysługiwać ulga w wysokości 2 zł za kompostowanie odpadów organicznych.
UZASADNIENIE
do projektu uchwały w sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz ustalenia wysokości stawki opłaty
Projekt uchwały podyktowany jest koniecznością dokonania korekty wysokości stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi w gminie Krzeszowice, a także przepisami ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019 poz. 1579 z dnia 22.08.2019). W art. 9 ust. 1 wskazanego aktu prawnego określono, iż rada gminy jest obowiązana dostosować uchwały, wydane przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. 2018 r. poz. 1454, ze zm., zwanej dalej Ustawą) w brzmieniu dotychczasowym, do przepisów ustawy w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji (czyli od dnia 6 września 2019 r.).
Na podstawie art. 6c ust. 1 Ustawy, gminy są obowiązane do zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Z art. 6h Ustawy wynika natomiast, iż właściciele nieruchomości, o których mowa w art. 6c, są obowiązani ponosić na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości, opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Co więcej, Ustawa jasno precyzuje, w jaki sposób środki finansowe z pobranych opłat mogą być przez gminę zagospodarowane i tym samym, co wpływa na jej wysokość. Mówi o tym art. 6r ust. 2: „z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi gmina pokrywa koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, które obejmują koszty:
1) odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych;
2) tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
3) obsługi administracyjnej tego systemu;
4) edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi.”
Co do zasady, system gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach powinien być tak zbilansowany, aby był w pełni samofinasujący się.
Analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi sporządzane corocznie przez Referat Gospodarki Odpadami Komunalnymi wskazują, iż „odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych” wraz z „obsługą PSZOK” stanowią 92 % kosztów ponoszonych w związku z obsługą systemu. W związku z tym, wskazane w niniejszym uzasadnieniu powody wzrostu cen oferowanych przez przedsiębiorców będą miały bezpośredni wpływ na stawki opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które ponoszone są przez mieszkańców gminy Krzeszowice i których wysokość, przy istniejących okolicznościach, wymaga korekty.
Bez dokonania zmian stawek istnieje realne ryzyko niezbilansowania się systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w Gminie, bądź niezrealizowania zadania własnego Gminy, ze względu na brak środków. Podczas prac związanych z przygotowaniem zamówień publicznych, już od początku roku 2019, dał się zauważyć coraz dynamiczniejszy wzrost cen na rynku gospodarowania odpadami komunalnymi, który znajduje odzwierciedlenie w ofertach składanych w przetargach przez firmy z tej branży, a w kolejnym etapie w stawkach za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które uiszczają mieszkańcy gmin.
Gmina Krzeszowice wybiera wykonawcę usługi Odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy, położonych na terenie gminy Krzeszowice oraz z Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w przetargu nieograniczonym, czyli zgodnie z rozwiązaniem uregulowanym Prawem zamówień publicznych, które w najszerszy sposób gwarantuje konkurencyjność postępowania. W lipcu 2019 r. został ogłoszony pierwszy przetarg na ww. zamówienie. Otwarcie ofert w postępowaniu pokazało, iż oferowane ceny po raz kolejny (po podwyżce z roku 2018) wzrosły w sposób znaczący. Zaoferowana stawka ryczałtu, przez jednego i jedynego oferenta, spowodowałaby wzrost opłat miesięcznych ciążących na Gminie (za sam odbiór i zagospodarowanie odpadów z terenu Gminy, bez uwzględnienia PSZOK) o 463.478,57 zł brutto, tj. o 172% w stosunku do opłat ponoszonych w chwili obecnej. W związku z tym, została podjęta decyzja o unieważnieniu postępowania i ogłoszono kolejny przetarg.
Diagnozując przyczyny zaistniałej sytuacji należy podkreślić, iż zasadnicze przyczyny podwyżki opłat są niezależne od Gminy. Jako powody wzrostu cen oferowanych przez przedsiębiorców (a co za tym idzie zwiększania opłat) wskazuje się m.in.:
1. Wzrost obciążeń nakładanych na przedsiębiorców branży komunalnej (po pladze pożarów w 2018 r.) – restrykcyjne kryteria dot. magazynowania odpadów (wizyjny system kontroli, operaty ppoż., zabezpieczenia roszczeń, czyli zapewnienie funduszy na zagospodarowanie odpadów pozostawionych po działalności związanej ze zbieraniem lub przetwarzaniem odpadów, gdy np. podmiot prowadzący tą działalność przestał istnieć, a odpady pozostały.
2. Wzrost kosztów osobowych (kosztów pracy) m.in. wzrost płacy minimalnej w ciągu 3 lat. Ponadto brak chętnych do pracy ładowaczy, kierowców śmieciarek, co powoduje konieczność dalszych podwyżek wynagrodzeń.
3. Wzrost kosztów zmiennych zakładów zagospodarowujących odpady – wzrost cen energii elektrycznej.
4. Wzrost opłat (tzw. marszałkowskich) za składowanie odpadów na składowisku, wprowadzonych w efekcie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie jednostkowych stawek opłat za korzystanie ze środowiska, które określa jednostkowe stawki opłaty m.in. za umieszczenie odpadów na składowisku. Powoduje ono wzrost stawek ze 140 zł w 2018 r., 170 zł w 2019 r., do 270 zł w 2020 r. i kolejnych latach – za tonę składowanych odpadów (dla odpadu o kodzie 19 12 12 z mechanicznej obróbki odpadów zmieszanych).
5. Spadające ceny sprzedaży odpadów wysegregowanych (szkło, papier, tworzywa sztuczne), a także paliwa z odpadów (tzw. alternatywnego), wysokości dopłat do organizacji odzysku (wprowadzający opakowania na rynek ponoszą nieznaczny udział finansowy w systemie gospodarki odpadami). Na rynku pojawił się bardzo duży problem z oddawaniem odpadów wielkogabarytowych, gdyż nie ma podmiotów, które mogłyby je zagospodarowywać, w efekcie ceny odbioru takich odpadów wzrosły drastycznie w ostatnich latach (podaje się, że od 300 do nawet 500%). Problematyczne stało się również zagospodarowywanie odpadów z tworzyw sztucznych – wcześniej, jako surowiec plastik odbierała Chińska Republika Ludowa, co powodowało, że odbierano go od gmin wręcz za darmo, w chwili obecnej firmy zmuszone są za niego płacić i szukać rynków zbytu. Na dzień dzisiejszy już można dostrzec rozpoczynający się problem z makulaturą.
6. Rosnąca ilość odpadów spowodowana wzrostem konsumpcji, także słabnącą jakością kupowanych środków trwałych (mebli, sprzętu elektrycznego i elektronicznego), które częściej są wymieniane – jest to zdecydowanie zauważalne na krzeszowickim PSZOK.
7. Konieczność odbierania odpadów komunalnych ze zwiększoną częstotliwością (art. 6r ust. 3b Ustawy), tj. w okresie od kwietnia do października częstotliwość odbierania niesegregowanych (zmieszanych) odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiących odpady komunalne nie może być rzadsza niż raz na tydzień z budynków wielolokalowych i nie rzadsza niż raz na dwa tygodnie z budynków mieszkalnych jednorodzinnych (bez możliwości rzadszego odbioru na terenach wiejskich). Obowiązek zapewnienia zbiórki odpadów z ww. częstotliwością nie wynika z wymagań Gminy, ale bezpośrednio z ustawy, którą Gmina zobowiązana jest bezwzględnie realizować. Negatywny wpływ na wysokość kosztów systemu gminnego może mieć również brak możliwości limitowania przyjmowanych odpadów biodegradowalnych.
8. Zaostrzenie wymagań dotyczących odpadów selektywnie zebranych – konieczność spełnienia wymogów UE, co do poziomu odzysku odpadów (50%). Restrykcyjne kryteria mogą stwarzać konieczność dodatkowego podczyszczania odpadów w sortowniach oraz powodować wzrost kosztów funkcjonowania instalacji przetwarzania odpadów komunalnych. Inne zmienione przepisy Ustawy, również nie pozostaną bez wpływu na dochody i koszty systemu gminnego. Ze względu na obligatoryjną segregację (brak możliwości zadeklarowania niesegregowania odpadów), całe koszty systemu muszą zostać pokryte z jednolitej opłaty. Natomiast egzekucja należności przy stwierdzeniu faktu niesegregowania będzie prawdopodobnie długotrwała, może potrwać ok. 10 do 12 miesięcy, na co złoży się wydanie decyzji administracyjnej i ewentualne odwołania – SKO. Również wprowadzone ustawą zwolnienie dotyczące kompostowania bioodpadów musi znaleźć odzwierciedlenie w opłacie za gospodarowanie odpadami.
Co więcej, w sierpniu 2019 r. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował „Raport z badania rynku usług związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi w gminach miejskich w latach 2014-2019”. Urząd sprawdził sytuację we wszystkich 302 gminach miejskich w Polsce. Badanie UOKiK pokazało, że wzrost opłat płaconych przez mieszkańców za odbiór śmieci rozpoczął się w 2017 r., a potem z roku na rok był coraz większy. W latach 2018-2019 ponad 60 proc. gmin podniosło lub planuje zwiększyć ceny. Za główne przyczyny podwyżki cen za odbiór odpadów w ostatnich dwóch latach Urząd podaje zanikanie realnej rywalizacji firm zajmujących się wywozem odpadów oraz wyższe stawki za przetwarzanie i składowanie odpadów. Ostateczna wysokość stawek uwzględniona w projekcie będzie skalkulowana biorąc pod uwagę: ilość wytwarzanych odpadów w Gminie, wysokość cen jednostkowych, jak i wartość oferty uzyskanej w rozstrzygnięciu drugiego przetargu na „Odbiór i zagospodarowanie odpadów (…)”, którego otwarcie zaplanowano na dzień 30 października 2019 r., a także koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami i liczbę mieszkańców zamieszkujących gminę Krzeszowice.
Zgodnie z Ustawą (art. 6k ust. 2a pkt 1), wysokość przyjętych stawek opłat winno się ustalić na poziomie nie wyższym niż maksymalne stawki opłat, które za odpady komunalne zbierane i odbierane w sposób selektywny wynoszą za miesiąc, w przypadku wyboru metody, o której mowa w art. 6j ust. 1 pkt 1 Ustawy, tj. według liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość. Wynieść one mogą maksymalnie 2% przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę ogółem, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w pierwszym kwartale każdego roku, za rok poprzedni. W roku 2018 ww. dochód wyniósł 1.693,00 zł – tj. opłata może wynieść maksymalnie 33,86 zł za jednego mieszkańca. Jednocześnie zgodnie z art. 6k ust. 3, rada gminy określi stawki opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jeżeli właściciel nieruchomości nie wypełnia obowiązku zbierania odpadów komunalnych w sposób selektywny, w wysokości nie niższej niż dwukrotna wysokość i nie wyższej niż czterokrotna wysokość stawki ustalonej przez radę gminy odpowiednio na podstawie art. 6k ust. 1.
Z powyższych względów zasadne jest podjęcie niniejszej uchwały.
Kierownik Referatu Gospodarki Komunalnej
mgr Katarzyna Soska-Więcek